tapioeero

Nie lubię już pić. Kiedyś piłem bardzo dużo i lubiłem pić. Kończyłem dopiero wtedy gdy już padłem, piłem zawsze do upadłego i to najczęściej wódkę. Możliwe, że w swoim dość krótkim jeszcze życiu wypiłem więcej niż większość ludzi przez całe życie. Ale nie lubię już pić, od pewnego czasu alkohol działa na mnie w ten sposób, że jak pije i póki pamiętam to czuje się dziwnie i niezbyt przyjemnie, a potem nic nie pamiętam, a więc z racji tego, że straty zdecydowanie przewyższają korzyści- już nie piję.

Jejku... Ja to przecież napisałem wszystko. Na Łotwie i Estonii bardzo duża liczba ludności (prawie 40% ludności na Łotwie i 25% w Estonii) to nie- Łotysze i nie- Estończycy, ale Ruscy przesiedleni do tych krajów w czasach ZSRR, czyli od bardzo niedawna tam mieszkający. Można więc powiedzieć, że jak jedziesz na Łotwę to prawie co drugi człowiek to nie-Łotysz, ale emigrant czy potomek niedanwych emigrantów. Ja o nich, ich kulturze i zachowaniu tu nie piszę tutaj, tak jak nie pisałbym o kulturze tureckich emigrantów gdy opisywałbym Niemcy czy pakistańskich gdy pisałbym o Anglii. Dla mnie, Ruscy wogle nie powinni się znaleść w tych krajach w takiej ilości, tak jak też dla właściwie wszystkich Łotyszy i Estończyków, którzy bardzo nie lubią Rusków. Najważniejsze, najdłuższe i najsilniejsze wpływy obce w tych państach i oddziałujące najsilniej i najdłużej na Łotyszy i Estończyków to wpływy niemieckie, potem szwedzkie, a dopiero potem rosyjskie (które były tam stosunkowo poźno) Jeśli chodzi o Finlandię to najsilniejsze wpływy to wpływy szwedzkie, a potem rosyjskie. Jeśli o Litwę to najsilniejsze to wpływy polskie, potem rosyjskie, a potem niemieckie. Generalnie kraje germańskie oddziaływały zdecydowanie najsilniej ze wszystkich oddziałujących na Łotwę i Estonię: Najpierw mieliśmy bardzo silne wpływy Wikingów na Łotwie i Estonii (w przeciwieństwie do Finlandii, gdzie prawie ich nie było), a potem: Tak wygląda historia Łotwy: 1225- opanowanie przez Niemców całej Łotwy i panowanie niemieckie. Jednak różne części kraju miały różną historię: 1)Kurlandia i Semigalia (ze stolicą- Rygą!!!)- regiony stanowiące połowę Łotwy (!) pozostały pod panowaniem Niemców do 1795 ! 570 lat te części Łotwy, były pod panowaniem Niemców nieprzerwanie! Z językiem urzędowym niemieckim, były pod panowaniem- Kawalerów Mieczowych, Krzyżaków i Ks. Kurlandii. Następnie ta część Łotwy była pod panowaniem rosyjskim 123 lata. 2)Liwlandia (północ Łotwy) pod panowaniem Niemców pozostała do 1561 czyli 336 lat, następnie ten region na ok. 60 lat został włączony do Polski, a następnie około 100 lat należał do Szwecji. Czyli mamy 436 lat panowania germańskiego w tej części Łotwy. Do Rosji ten region należał 197 lat. 3)Latgalia (wschód Łotwy) pod panowaniem Niemców był również 336 lat. Ten region długo był pod panowaniem polskim- 211 lat, a pod panowaniem rosyjskim 196 lat. W 1918r. powstała niepodległa Łotwa. Jak widzimy, panowanie germańskie na terenie Łotwy trwało średnio około 500 lat. Tak wygląda historia Estonii: Ok. 1200 roku Estonia zostaje opanowana przez Niemców przybyłych z opanowanej już Łotwy. Od 1200 do 1583r., czyli 383 lata Estonia znajdowała się pod panowaniem niemieckim, w międzyczasie przez 126 lat północna część Estonii należała do Danii. Następnie, w 1538r. Estonia znalazła się pod panowaniem Szwecji i pozostała w nim do 1721r., czyli 183 lata.. Następnie, w 1721r., rozpoczęło się w Estonii panowanie rosyjskie trwające 197 lat. W 1918r. powstała niepodległa Estonia. Jak widzimy panowanie germańskie (niemieckie, duńskie i szwedzkie) trwało aż 566 lat na terenie Estonii. (tu należy się uwaga, południowa, niewielka, część Estonii należała też, międzyczasie, do Polski, przez 38 lat). Co więcej: Po rozpoczęciu panowania rosyjskiego w 18 wieku na terenach Łotwy i Estonii, Rosja, w 1809r. opanowała także Finlandię. Finlandia na 110 lat przeszła pod panowanie rosyjskie. Mimo to, aż do 19 wieku, mimo nastania oficjalnego panowania rosyjskiego, Łotwa i Estonia rządzone były całkowicie samodzielnie przez Niemców Bałtyckich, przez Radę Regionalną, tzw. Landtag, panowanie rosyjskie było tylko formalne. A nawet po XIX wieku właściwie to Niemcy byli głównie w administracji. Na Łotwie i Estonii, podobnie jak w Finlandii, wciąż wpływy germańskie były bardzo silne. Ponieważ wyższą klasę społeczeństwa, administrację itd. na Łotwie i Estonii stanowili Niemcy, a w Finlandii Szwedzi. Najlepiej oddaje to wpis z pamiętników o Tartu w Estonii, który przedstawiłem wyżej. Mamy więc, około 800 lat silnej obecności, panowania i dominacji niemieckiej na terenie Łotwy i Estonii, które to wpływy niemieckie lekko osłabły dopiero w połowie 19 wieku, a później osłabły na początku 20 wieku, a po II wojnie światowej dopiero bardzo osłabły. Widzimy więc jak bardzo musiała ta historia wpłynąć na obecny charakter Łotyszy i Estończyków. Tylko przez pewien brak jedności pomiędzy niemieckimi klasami rządzącymi w tych krajach nie udało się całkowicie zgermanizować tych narodów i przetrwały jako naród, ale wpływ germański jest na nich ogromny.

Tallin, a po estońsku- Tallinn (przez dwa "n") jest stolicą Estonii, położoną tuż obok Helsinek. Słowo "Tallinn" znaczy w języku estońskim "Duńskie miasto", miasto to założyli Duńczycy i panowali nad północną Estonią przed długi czas, herb Tallinna (jak i całej Estonii) nawiązuje do herbu Danii, a herb w postaci mniejszej jest stylizowaną flagą Danii. Żeby zrozumieć Tallinn, Estończyków, jak i całą Estonią należy poznać jej historię. Estończycy są Ugro-Finami (i należą do ludów fińskich), najbliższymi krewnymi Estończyków są Finowie, pod względem etnicznym, kulturowym i językowym te narody są właściwie identyczne. Uwaga! Etnicznie Estończycy nie mają nic wspólnego z Bałtami (Litwinami i Łotyszami)! Estonia miała silne wpływy obce w historii, najdłuższe i najważniejsze z nich to wpływy niemieckie i skandynawskie !!! Estonia była setki lat pod panowaniem Niemców, Szwedów i Duńczyków, podobnie jak Finlandia była pod panowaniem Szwedów, a Łotwa Niemców i Szwedów. Z uwagi na te silne wpływy skandynawskie wielu Estończyków, podobnie jak sporo Finów, czuje się Skandynawami. Aczkolwiek w Estonii, w przeciwieństwie do Finlandii, występowały także wpływy niemieckie w bardzo dużej sile. Język estoński do początku XX wieku rywalizował z j. niemieckim w Estonii, w miastach mówiono głównie po niemiecku. Na początku XX wieku część ze znanych Estończyków, np. pastor Jakob Hurt uważało, że wpływy niemieckie na Estończyków są tak silne, że powinni oni całkowicie zatracić swoją kulturę i samowolnie, całkowicie się zgermanizować i przejąć niemiecką kulturę w 100%. Estończycy z wyznania są Luteranami (Protestantami), podobnie jak Łotysze, Finowie, Skandynawowie i Niemcy z północy Niemiec. Z uwagi na bardzo silne wpływy germańskie Estonia, a właściwie Estończycy, są narodem ZNACZNIE BARDZIEJ ZACHODNIM niż Polacy. Niestety dla wielu Estończyków Polacy są czymś w rodzaju Rosjan, podobne zdanie o Polakach mają Łotysze, którzy często myślą o Polakach jak o Rosjanach. Do początków XX wieku niemal wszyscy Estończycy, tak samo jak Łotysze, mieli niemieckie i szwedzkie nazwiska, dziś wielu pozmieniała na etniczne, ale wielu też zachowało je. Okupacja ZSRR (czyli przumsowy pobyt kraju w znienawidzonym ZSRR) pozostawiła w Estonii i Tallinie głównie taki wpływ, że dziś w Estonii aż 30% mieszkańców to Rosjanie przesiedleni tam w czsach ZSRR. Są oni bardzo nielubiani przez Estończyków. Poza tym Estonia jest wręcz zaprzeczeniem ZSRR! Tallin ma skandynawski, nordycki oraz niemiecki charakter, tak jak cała Estonia. To widać np. w architekturze i mentalnośći Estończyków co ma odzwierciedlenie w podejściu do wielu rzeczy. Tallin, tak jak i cała Estonia, jest bardzo nowoczesny, internet jest wszędzie i jest darmowy. Estonia to bogaty, nowoczesny kraj, gdzie stosuje się na ogromną skalę najnowoczesniejsze rozwiązania, maksymalnie ogranicza się biurokrację, a wszystko w dużym porządku i przy braku korupcji (wg światowych raportów Estonia jest jednym z NAJMNIEJ skorumpowanych krajów świata, w Polsce korupcja jest kilkakrotnie wyższa niż w Estonii). W Estonii przeprowadzono pierwsze na świecie wybory przez internet! Estonia oczywiście jest w krajem Unii Europejskiej i NATO. Ma wyższe (a niedawno jeszcze znacznie wyższe) PKB/osobę niż Polska. Estończycy jeżdżą bardzo wypasionymi furami, co zobaczycie na dalszych zdjęciach, Porsche, Bentleye, Mercedesy, BMW itd. Zdjęcia pochodzą z 2006 i 2007 roku !!!: Kiek in de Kök- nazwa wywodzi się ze starej odmiany dolnoniemieckiego i znaczy "Spoglądać do kuchni", wartownik w wieży widział z łatwością kuchnie ludzi w pobliskich domach. Paks Margareeta (czyli po estońsku- Gruba Małgorzata): Raekoja Plats , ratusz miejski: Kościół św. Olafa (Oleviste kirik)- kiedyś najwyższy kościół na świecie! Między 1549 a 1625r.: Estoński Bank- Eesti Ühispank: Estońska Policja (Politsei): Język estoński ma mnóstwo (umlautów- liter z dwoma kropkami) w słowach: Sklep polskiej sieci!: Kolejny polski akcent- autobus Solaris: Drewniany kościół obok wieżowców: Czysto, bez żadnych grafitti, tak wyglądają estońskie "Tualett" czyli toalety: Piękne tallińskie stare miasto: Estońskie gimnazjum imienia Gustawa Adolfa (króla Szwecji), Estonia setki lat należała do Szwecji, podobnie jak Finlandia i Łotwa: Restauracja "Olde Hansa": I jej ogródek: Polska ambasada: Plakat: Wisła vs. Levadia: Luksusowe mercedesy przypłynęły do portu w Tallinnie: Klify: Starówka dalej: W tle estoński parlament: Jedno z boisk: Ambasada Holandii: Hotelik talliński: Jeszcze kilka zdjęć z Tallina, nie sposób pomyśleć, że tu kiedyś był ZSRR. To niemiecko-skandynawska mentalność Estończyków wynikająca z ich pochodzenia i historii zrobiła z Tallina na wskroś skandynawskie miasto: -- Pt mar 23, 2012 6:22 pm -- Luksusowe samochody Lambourghini i Lotusy widziane w Tallinie: I jeszcze kilka fotek z Tallina: Tallin to czystość, porządek i tabuny, często pijanych, Finów (którzy uważają, Tallin wręcz za miasto w Finlandii- w ciągu roku Estonię odwiedza tylu Finów, zresztą najbliższych krewnych Estończyków, że gdyby przyjechali jednego dnia to byłoby ich 5 razy więcej niż wszystkich Estończyków!), a także mnóstwo Szwedów, i ostatnio też- Brytyjczyków. -- Pn mar 26, 2012 5:39 pm --

Ryga (niem. Riga, łot- Riiga)- stolica Łotwy. Jedno z miast Unii Europejskiej. Ryga została założona w 1201r. przez biskupa Alberta von Buxhövden. Żeby zrozumieć Rygę, tak jak i całą Łotwę, należy poznać jej historię. Łotysze, to obok Litwinów, jedyni przedstawiciele Bałtów. Pamiętajmy, że Estończycy nie są Bałtami (nawet jeśli się ich tak potocznie nazywa), Estończycy to ludy fińskie i są najbliższymi krewnymi Finów. W rzeczywistości Łotysze to także mieszanka Bałtów i Ludów Fińskich, jednak zdominowanych przez kulturę bałtycką. Język łotewski to jedyny, obok litewskiego, istniejący do dziś język bałtyckiej grupy językowej. Kultura Łotyszy posiada liczne i bardzo silne wpływy obce. Najsilniejszy wpływ na kulturę Łotyszy odegrali, zdecydowanie, Niemcy. Łotwa znajdowała się setki lat pod panowaniem niemieckim. W zależoności od regionu było to od około 400 do prawie 600 lat. A nawet później niemiecka kultura odgrywała na Łotwie pierwszą rolę, to dlatego tak wiele zapożyczeń z j. niemieckiego w j. łotewskim, np. słowo TAK to po łotewsku JA. Drugą rolę odegrała na Łotwie kultura skandynawska, była już obecna za czasów Wikingów, gdy skandynawskie osadnictwo było na Łotwie bardzo silne, ale również później, gdy północna Łotwa przeszła pod władanie Szwecji na kilkaset lat. Stąd pomniki króla Szwecji na Łotwie i skandynawskie nazwiska bardzo popularne wśród Łotyszy (na liście 10ciu najpopularniejszych nazwisk na Łotwie). Na Łotwie występowały też wpływy słowiańskie- z Polski i Rosji, szczególnie obecnie we wschodniej Łotwie. Łotysze są głównie Luteranami (Protestantami) tak jak Niemcy z północy Niemiec i Skandynawowie, ale ci ze wschodu kraju to głównie katolicy, z uwagi na wpływy polskie i litewskie. Do początków XX wieku niemal wszyscy Łotysze, tak samo jak Estończycy, mieli niemieckie i szwedzkie nazwiska, dziś wielu pozmieniała na etniczne, ale wielu też zachowało je. Okupacja ZSRR (czyli przumsowy pobyt kraju w znienawidzonym ZSRR) pozostawiła na Łotwie i Rydze głównie taki wpływ, że dziś na Łotwie aż 40% mieszkańców to Rosjanie przesiedleni tam w czsach ZSRR. Są oni bardzo nielubiani przez Łotyszy. Łotwa miała przez kilka ostatnich lat PKB/osobę wyraźnie wyższe niż Polska, ale w tym roku Łotwa osłabiła wzrost i Polska ma wyższe. Internet na Łotwie posiada większy odesetek ludności niż w Polsce, ale prawdziwą ciekawostką jest fakt, że Łotwa jest DRUGA NA ŚWIECIE pod względem szybkości internetu!!! Polska zajmuje jedną z ostatnich pozycji w Europie. Ryga latem zalewana jest przez turystów z Niemiec i Skandynawii. Ryga jest przykładem stylu- Jugendstils czyli niemieckiej secesji. Ryga- zdjęcia głównie z początku 2006 r.: KLIKNĄĆ ABY POWIĘKSZYĆ: http://img507.imageshack.us/img507/8838/kalpakabulvarisunpulkstvu7.jpg[/img] Ryga, Łotwa: Wszystkie zdjęcia sprzed 5-7 lat!!! Napis mówi: "Czy można parkować samochód przed bramą? Oczywiście nie!" -- Pn mar 26, 2012 5:37 pm -- Pomnik Rolanda w centrum Rygi:

Kradnie jak już to ruska mniejszość narodowa, we wschodniej części Łotwy, np. w Daugavpils (Dynenburg) większość ludności to Ruscy przesiedleni tam w czasach ZSRR, tam Łotyszy prawie nie ma, jest to komiczny widok, wszyscy mówią po rusku, prawie nikt nie jest Łotyszem, a wszystkie napisy po łotewsku:) Ale generalnie uważam, że te kraje są zdecydowanie bezpieczniejsze niż Polska.

Nieźle heh -- Pn mar 26, 2012 3:16 pm -- Dlaczego ? Zobacz to się przekonasz.

Estonia(szczególnie) ale i Łotwa to pod każdym względem znacznie bardziej Zachód niż Polska, a napewno pod względem historycznym i kulturowym (wpływy niemieckie i skandynawskie w tych krajach były bardzo silne), poziom Polski, pod tym względem, to Litwa. Oczywiśćie mówię tu o rdzennych mieszkańcach krajów bałtyckich, bo miejsca w tych krajach gdzie mieszka Ruska mniejszość przesiedlona w dużej ilości w czasie ZSRR, stanowiąca niekiedy ponad 90% mieszkańców niektórych miast na Łotwie i Estonii, to zupełnie inna bajka.... Estoński znak, co mówi tabliczka? : Estoński dowód osobisty: -- Pn mar 26, 2012 2:49 pm -- Warto poczytać moje trzy tematy w dziale Nasze podróże na tym forum, odnośnie Finlandii, Estonii, Łotwy i Litwy.

Zobaczcie na te VW Transportery, co one mają z przodu na masce? Czy to nie jest jakiś zaawansowany radar?

Filmik jest fragmentem estońskiego programu i jest to pastiż filmu z Estonii: "Nasza Klasa" ("Klass"). Uważam, że te efekty z kawałka estońskiego programu przewyższają jakością dorobek polskiego kina z ostatnich 20 lat Niektórzy mogą myśleć, że to chore, ale dla mnie jest super. http://www.joemonster.org/filmy/42986/Zwyczajny_dzien_w_szkole#commentsStart

Hm... Nie ma takiego słowa w języku polskim jak "Montenegro", po polsku powinno być "Czarnogóra". -- So mar 24, 2012 4:06 pm -- Relacje polskich policjantów z wizyty w Estonii: http://slupsk.szkolapolicji.gov.pl/indexmain.php?act=akt&det=20101206 http://www.znin.kujawsko-pomorska.policja.gov.pl/_portal/news/1212144889483fdcf96528f/Wspomnienia_z_Estonii.html -- So mar 24, 2012 4:23 pm -- Subaru estońskiej policji, obecnie takie Subaru są już wycofane ze służby w Estonii, tu stare zdjęcie, jeszcze z tablicą bez flagi unijnej:

Temat, jako ciekawostka. Estońska Policja, czyli po estońsku- Eesti Politsei została założona w 1918r. czyli wtedy gdy po wielu latach niemieckiego (czyli najdłuższego w historii Estonii ze wszystkich), duńskiego, szwedzkiego i rosyjskiego panowania, Estonia stała się niepodległym krajem. Jednakże, po ponad, 30 latach, czyli po II wojnie światowej, Estonia dostała się pod okupację sowiecką i została włączona do ZSRR, a więc policja estońska przestała istnieć i na nowo powstała w 1990r. Policja estońska istnieje do dziś w Estonii- kraju Unii Europejskiej i NATO. Estończycy znani są ze swojej uczciwości, rzadko popełniają przestępstwa. Przestępstwa w Estonii popełniane są głównie przez imigrantów i rosyjską mniejszość narodową i inne słowiańskie mniejszości narodowe, które w Estonii stanowią duży % populacji, ze względu na przesiedlenia w czasach ZSRR. W Estonii, podobnie jak w Skandynawii oraz na Łotwie i Litwie, obowiązują bardzo surowe kary, za popełnianie wykroczeń drogowych (np. używanie antyradaru- konfiskata samochodu) czy też bardzo łatwe odbieranie prawo jazdy, przy wysokim przekroczeniu prędkości i sprawa kierowana jest do sądu. Policjanci w Estonii znani są z tego, że są nieprzekupni. Ze względu na dobre drogi i mały ruch (spowodowany b. małą gęstością zaludnienia) wielu Polaków jadąc do Estonii przekraczało prędkość i potem miało wiele problemów, a niektórzy, których znam, zostali nawet dodatkowo oskarżeni o próbę wręczenia łapówki. Zdjęcia na temat estońskiej policji. Naszywka: Obecny szef estońskiej policji- Raivo Küüt: Samochód estońskiej policji w Tallinie: Plakat zachęcający do wstępowania do estońskiej policji: Estońska policja zatrzymuje dwa Lambourghini: Estońscy policjanci na służbie w Iraku, podczas amerykańskiej operacji stabilizacyjnej: BMW estońskiej policji: Podczas powodzi: Szkoła estońskiej policji: Estoński policjant z butelką używaną do palenia marihuany: Żandarmeria Wojskowa Estońskiej Armii (Sõjaväepolitsei)

Finlandia, Estonia, Łotwa i Litwa to kraje podobne do siebie, przed wojną zaliczane były do jednej grupy "Kraje bałtyckie" (także Finlandia była określana jako czwarte państwo bałtckie). Jednakże państwa te, także, wyraźnie róźnią się od siebie, mimo obecnych podobieństw. Sporo ludzi w Polsce ma, w świadomości, zupełnie błędny i głupi obraz Północy Europy. Wielu ma w świadomości, że na Północy mamy tylko Słowian i Germanów (łącznie z ich odmianą- Skandynawami). Jest to kompletna bzdura, bo oprócz tych grup ludności są jeszcze dwie, małe ludnościowo, ale zupełnie odmienne i ciekawe grupy, z odmienną kulturą i językami: Ludy Fińskie (szerzej- Urgo-Fińskie) oraz Ludy Bałtyckie. Jeśli chodzi o narody mające swoje państwo w Europie, to Ludami Fińskimi są tylko Finowie i Estończycy (tak, Estończycy, mimo, że czasem, z pewnych przyczyn, są nazywani "Bałtami", są etnicznie Ludami Fińskimi i z Bałtami nie mają nic wspólnego), mało jest tak bliskich sobie narodoów jak Finowie i Estończycy, to jak Czesi i Słowacy. Gdy użyjemy szerszej klasyfikacji, i pojęcia "Ugro-Finowie" to należy zaliczyć do nich (Ugro-Finów) też Węgrów, jednak pokrewieństwo i realna bliskość Węgrów z Finami/Estończykami, jest bardzo daleka. Dlatego dokładniejsze jest używanie pojęcia Ludy Fińskie, gdzie zaliczamy tylko Estończyków i Finów (i niektóre małe narody niemające swojego państwa), bo gdy używamy, pojęcia Ugro-Finowie to jest to pojęcie bardzo szerokie i należą tam też Węgrzy i ludy z dalekich zakątków Rosji. Oprócz Skandynawów, Słowian i Ludów Fińskich (Ugro-Finów), na Półocy Europy, są jeszcze Bałtowie, jest to jedna z najmniejszych grup ludnościowych w Europie, bo do Bałtów należą, obecnie, jedynie Litwini i Łotysze. Jak widzimy, Polacy, jako Słowianie, mają wielu krewnych- Rosjan, Ukrainców, Czechów, Słowaków itd. Tak samo Germanowie to duża rodzina- Szwedzi, Niemcy, Anglicy, Norwegowie, Duńczycy, Islandczycy, Holendrzy itd. Natomiast krewnymi Litwinów są tylko Łotysze, a Łotyszy tylko Litwini, a krewnymi Finów są tylko Estończycy, a Estończyków tylko Finowie i bardzo daleko, krewnymi Ludów Fińskich są Węgrzy oraz kilka innych, małych ludów, które nie utworzyły swojego państwa. Oto mapa przedstawiająca rozmieszczenie ludów w Europie Północnej: Na tej anglojęzycznej mapie możemy odszukać położenie geograficzne Finlandii (na mapie po angielsku- Finland), Estonii (Estonia), Łotwy (Latvia) i Litwy (Lithuania), jak widzimy Finlandia jest z tych państw najbardziej wysunięta na wschód i na północ: To podział Europy wg ONZ: Finlandia, Estonia, Łotwa i Litwa należą do Europy Północnej (zaznaczone na niebiesko). (Np. Polska należy do Europy Wschodniej, wg ONZ, zaznaczone na czerwono). Oto najważniejsze informacje, jakie każdy powinien znać na temat Finlandii, Estonii, Łotwy i Litwy: 1. LUDY. Ludy Fińskie (Ugro-Finowie): Finowie i Estończycy Bałtowie: Łotysze i Litwini 2. RDZODZINA KULTUROWA. W Europie są dwie rodziny kulturowe, zachodnio-europejska oraz wschodnio-europejska. Jest to niezwykle ważny podział, bo w ogromnym stopniu wpływa na mentalość narodów, którą odczuwamy nawet dzisiaj, to najczęściej odpowiada na pytanie- czemu np. Rosjanie są tacy, a Szwedzi zupełnie inni. Potocznie jest tendencja do łącznia Zachodu z Niemcami i wszystkim co dalej na zachód, w rzeczywistości Zachód zaczyna się znacznie dalej w kierunku wschodnim. Zachodnio-europejska kultura to tam gdzie język pisze się łacińskim alfabetem (czyli takim jak np. polski) i ludność, tradycyjnie, wyznaje katolicyzm lub protestantyzm. Wschodnio-europejska kultura to tam gdzie język zapisuje się, najczęsciej, cyrylicą, a ludność, tradycyjnie, wyznaje prawosławie. A więc, Finlandia, Estonia, Łotwa i Litwa to kultura zachodnio-europejska, zresztą tak jak Polska. Języki tych narodów pisze się łacińskim alfabetem (czyli takim jak np. polski). Finowie, Estończycy i Łotysze to protestanci w większości, a Litwini to katolicy, język fiński, estoński, łotewski i litewski oczywiście zapisuje się alfabetem łacińskim (czyli takim jak polski, z odpowiednimi znakami diaktrycznymi). Oto mapa, kraje zachodnio-europejskiej kultury zaznaczone na czerwono, a kraje wschodnio-europejskiej kultury- na szaro. Finlandia, Estonia, Łotwa i Litwa to Zachód. A kto z tych krajów jest najbardiej zachodni kulturowo? Biorąc pod uwagę całą historię tych państw, można swierdzić, że Finlandia, Estonia oraz Łotwa są bardziej zachodnie kulturowo od Polski, natomiast Litwa to poziom Polski. 3. HISTORIA. Historia tych państw wiązała się z obcym panowaniem i jednocześnie z silnymi wpływami obcej kultury na te narody od początków średniowiecza, a nawet wczęsniej. Te państwa praktycznie zawsze były pod obcym panowaniem, a jako samodzielne powstały dopiero w 1918r. (tylko Litwa, istniała, jako niepodległe państwo wcześniej, ale w zupełnie innej formie i ma bardzo niewiele wspólnego z obecną Litwą, przedewszystkim etnicznie, obecni Litwini są Bałtami, a określenie "Litwin" np. w 17 wieku czy wcześniej dotyczyło raczej Słowian, a nie Bałtów, za to pierwotnie dotyczyło ono Bałtów- przodków, właśnie, obecnych Litwinów). Historia Finlandii związana jest ze Szwecją i Rosją, historia Estonii z Niemcami, Danią, Szwecją i Rosją, historia Łotwy z Niemcami, Szwecją i Rosją, a historia Litwy z Polską i Rosją i z Niemcami. Najsilniejsze wpływy obce w historii tych krajów: Finlandia- wpływy szwedzkie. Najdłużej Finlandia należała do Szwecji (aczkolwiek Finlandia należała też 110 lat do Rosji, jednak panowanie szwedzkie było najdłuższe) Estonia i Łotwa- wpływy niemieckie i szwedzkie, najdłużej Estonia i Łotwa należały do róznych niemiecko-języcznych państw, a także do Szwecji (Estonia i Łotwa, podobnie jak Finlandia, także pewien czas należały do Rosji, a także do Danii, jednak zdecydowanie najdłuższe było tam panowanie niemieckie- jako różne formy Państw Zakonnych i innych niemiecko-języcznych państw, było tam też długie, szczególnie w Estonii, panowanie szwedzkie.) Litwa- wpływy polskie. Litwa (i podbite przez nią ziemie) była połączona z Polską w Unii (jednakże Litwa miała też panowanie niemieckie i rosyjskie). Mapa Łotwy i Estonii z 16 wieku, jak widzimy, wszystkie miasta miały niemieckie nazwy, panowanie niemieckie na terenie Łotwy i Estonii trwało od wczesnego średniowiecza przez setki lat, realnie właściwie do początków XX wieku, stąd dzisiejsi Łotysze i Estończycy są bliscy kulturze niemieckiej: Przed II Wojną Światową Polska graniczyła z aż z dwoma z tych czterech państw, z Litwą i z Łotwą, byli to północni sąsiedzi Polski. Zauważmy fakt, że przed wojną to Polska była wschodnim sąsiadem Litwy!: 4. JĘZYKI. Język fiński i estoński to języki fińskiej grupy językowej (szerzej- języki ugro-fińskie), a język łotewski i litewski to zupełnie inna grupa językowa, to języki bałtyckie i do tej grupy należą, obecnie, tylko i wyłącznie te dwa języki. Jakie są różnice między fińskim, a estońskim? Estoński jest twardszy, Np. po fińsku zatoka to Lahti, po estońsku- Laht, po fińsku noc to iltta, po estońsku ööd (czyt. yyd). Estoński, ze względu na długie niemieckie panowanie, ma też silne wpływy niemieckie, jakich fiński nie ma, Wpływy niemieckie, widać w estońskim nawet w podstawowych słowach jak np. TAK to JAH (czyt. JA), czy POLICJA to POLITSEI (od niemieckiego POLIZEI). Język łotewski również ma silne wpływy niemieckie np. TAK to po łotewsku JA czy I to UN od niemieckiego UND, w fińskim najsilniejsze wpływy są szwedzkie, a w litewskim- polskie. Warto zauważyć, że łotewski i litewski to chyba jedyne, niegermańskie, języki Europy gdzie słowo TAK znaczy JA (lub pochodne od tego). Wynika to z setek lat niemieckiego i szwedzkiego panowania tam. W Fińskim, w prawdzie też to występuje (szwedzkie JO), ale formą drugą, uznawaną za pierwotną jest KYLLA, natomiast w estońskim i łotewskim tylko JA. języki fińskie: fiński i estoński języki bałtyckie: litewski i łotewski Przykładowe zwroty: FIŃSKI Kyllä: tak Ei: nie Terve: cześć Hyvää iltaa: Dobry wieczór Suomi: Finlandia ESTOŃSKI: Jah (czytane- Ja) : tak Ei : nie Tere: cześć Kuidas käsi käib? : Jak się masz? Kas te räägite inglise keelt? : Czy mówisz po angielsku? Head ööd : Dobranoc. Eesti : Estonia Eesti Vabariik : Republika Estonii Politsei : Policja ŁOTEWSKI: Jā : tak Ne : nie Sveiks : cześć Vai jūs runājat angliski? : Czy mówisz po angielsku? Latvija: Łotwa LITEWSKI: Taip : tak Ne : nie Laba diena : dzień dobry Esu lenkas. (lenkė) : Jestem Polakiem. (Polką) Ar kalbate angliškai? : Mówi Pan/Pani po angielsku? Lietuva: Litwa Estońska policja w stolicy Estonii- Tallinie: Wjazd na Litwę, napis w języku litewski "Lietuvos Respublika" znaczy "Republika Litewska": Napis "Eesti Vabariik" czyli po estońsku "Republika Estonii", przy jakimś leśnym wjeździe do Estonii: Oto jak brzmi język estoński (linki You Tube) : Kolęda "Cicha Noc" czyli "Püha öö" w języku estońskim z napisami: http://www.youtube.com/watch?v=IB3V9Px96n4 Życzenia po estońsku (You Tube): http://www.youtube.com/watch?v=SPjQwkKETro 5. Wyznania: Litwini są katolikami, tak jak Polacy, niewielka część Łotyszy to także katolicy, natomiast większość Łotyszy, Estończycy a także Finowie to protestanci (luteranie) 6. Przynależność polityczna: Litwa, Łotwa i Estonia są w Unii Europejskiej i w NATO, a Finlandia jest tylko w Unii Europejskiej, nie jest w NATO. Pomiędzy Polską, a tymi krajami, obowiązuje ruch bez kontroli granicznych, ze względu na strefę Schengen można przejechać bez zatrzymywania się na granicy. 7. Gospodarka. Finlandia, z racji tego, że nie miała komunizmu, jest krajem wysoko rozwiniętym. Naotmiast Litwa, Łotwa i Estonia jeszcze niedawno miały PKB/osobę wyższe niż Polska i były bogatsze od Polski. Obecnie (tj. na środek roku 2011), ze względu na kryzys, tylko Estonia jest wciąż krajem bogatszym od Polski, a Litwa i Łotwa mają PKB/osobę nieco niższe od Polski, ale są to kraje dość nowoczesne i dość na wysokim poziomie rozwouju. Estonia jest krajem, który zdecydowanie idzie drogą skandynawską i stosuje najnowocześniejsze rozwiązania, jakie w Polsce dopiero będą wchodzić. Estonia jest krajem o bardzo niskiej korupcji (jednej z najniższych w Europie) i bardzo rozwiniętej sieci informatycznej, właściwie każdy ma internet, a niedługo każdy Estończyk będzie miał darmowy internet zapewniony przez Państwo. 8. Mniejszości narodowe. Największą mniejszością narodową Finlandii są Szwedzi, stanowią tam ok 5% ludności, największą mniejszością na Litwie są Polacy stanowiący tam ok. 10%. Są to naturalne mniejszości narodowe, wynikłe z historii Finlandii i Litwy. W przypadku Łotwy i Estonii sytuacja wygląda zupełnie inaczej. Rdzenną i naturalną, wynikającą z historii, największą mniejszością narodową Łotwy i Estonii są Niemcy i Szwedzi. Jednakże obecnie największe, mniejszości narodowe są inne i pojawiły się tam w sposób sztuczny, w czasie okupacji sowieckiej i stanowią problem dla tych krajów. Po II wojnie światowej rozpoczęła się sowiecka okupacja Litwy, Łotwy i Estonii, mimo zaciekłego i zbrojnego oporu tych krajów, Finlandii, cudem udało się uniknąć włączenia do ZSRR. W związku z polityką ZSRR i okupacją sowiecką, przesiedlono w tym czasie, na teren Łotwy i Estoni (i w mniejszym stopniu Litwy), ogromne ilości Rosjan, Ukrainców i innych rosyjskojęzycznych. Zamieszkali oni głównie w domach po uciekających Niemcach oraz Łotyszach, Estończykach i Litwinach wywiezionych na Syberię, zdarzało się, że tymi samymi pociągami przywożono Rosjan, którymi wywożono rdzenne narody. Dziś na Łotwie, aż około 35% ludności, to ludzie przesiedleni tam w czasie ZSRR- głównie Rosjanie, w Estonii jest to 25%, a na Litwie znacznie mniej, mniej niż 10%. Stanowią oni duży problem dla tych krajów, Rosjanie ci są bardzo nielubiani przez Litwinów, Łotyszy i Estończyków. Po zakończeniu okupacji sowieckiej w 1991r. rządy Łotwy, Litwy i Estonii podjęły tą samą decyzję- obywatelstwo przyznano tylko tym, którzy lub których przodkowie urodzili się przed 1940r. w tych krajach, czyli gdy istniały te kraje. Natomiast wszyscy przesiedleni w czasach pobytu tych krajów w ZSRR (czyli w czsach okupacji sowieckiej), oraz ich potomkowie, nawet urodzeni już w tych krajach, nie otrzymali obywatelstwa, muszą się o nie ubiegać jak obcokrajowcy, którzy przyjechali wczoraj. Wymaga to zdania egzaminu z języka. Język łotewski, litewski, a szczególnie estoński jest bardzo ciężki do nauczenia się dla Słowian, więc wielu Rosjan nie zdaje tego egzaminu. Jednakże sporo Rosjan otrzymało obywatelstwo tych państw. Pamiętajmy! Z uwagi na orgomną mniejszość rosyjską, jeżeli poznany czy zobaczymy w TV kogoś z Litwy, Łotwy i Estonii to wcale nie znaczy, że musi być to Litwin, Łotysz czy Estończyk, równie dobrze może być to rosyjsko-języczny, przesiedlony tam w czasie ZSRR! Np. są takie zespoły sportowe z Łotwy czy Estonii gdzie 100% zawodników i działaczy to Rosjanie, połowa estońskiej drużyny piłkarskiej to Rosjanie. Najwięcej Rosjan w Estonii mieszka we wschodniej Estonii i wschodniej Łotwie (np. w Narvie w Estonii stanowią 95% mieszkańców, podobnie jak w Daugavpils- Dynenburg na Łotwie), oprócz tego, dużo Rosjan jest w stolicach tych państw. Rosjan łatwo poznamy po ruskich imionach i nazwiskach. Prawdziwi Estończycy mają imiona i nazwiska podobne do fińskich, a także niemieckie i szwedzkie, Łotysze mają nazwiska bałtyckie oraz niemieckie i szwedzkie, a Litwini mają także nazwiska bałtyckie. Jednakże należy pamiętać, że w łotewskim i litewskim panuje zasada dodawawania "s" lub "as" do wszystkich nazwisk np. Billas Clintonas zamiast Bill Clinton, więc często tamtejsi Rosjanie, np. piłkarze, mają też dodane "s". Rosyjska, posowiecka, mniejszość żyje w dużej separacji w tych krajach, rządy są w rękach rdzennych narodów i państwa te robią wszystko co w ich mocy by Rosjanie opuścili dobrowolnie te kraje. Małżeństwa mieszane w Estonii, między Rosjanami, a Estończykami, mimo tak dużej liczby Rosjan, utrzymują się na poziomie około pół procenta. 9. Związki kulturowe. Kultura Łotwy i Estonii od wieków związana była z Niemcami, i w mniejszym stopniu ze Szwecją. Kultura Finlandii związana była ze Szwecją, a Litwy z Polską. Oto wpis z pamiętnika jednego z polskich studentów z Estonii, studjującego, już w czasie panowania rosyjskiego w tym kraju, mimo to, miasto miało wciąż niemiecki charakter. Jeden z polskich studentów, Bronisław Limanowski, w swych Pamiętnikach 1835-1870 pisze, że ówczesne Tartu (miasto w południowej Estonii) miało: „charakter zupełnie niemieckiego miasta. Język niemiecki panował wszędzie: w urzędach, na katedrach uniwersyteckich, w sklepach, na ulicy. Właściwe miasto było z prawej strony Embachu. Miało ono piękny staroniemiecki wygląd, zwłaszcza główna ulica Ritterstrasse (Rycerska) przedstawiała się wspaniale. Lecz największą ozdobą było wzgórze piętrzące się nad miastem i porosłe bujnym lasem, tak zwane Domberg, od dawnej katedry katolickiej, w której ongiś kazał Piotr Skarga.” 10. Znani Ludzie. FINLANDIA: Urho Kaleva Kekkonen- były prezydent Finlandii: Janne Ahonen- skoczek narciarski: ESTONIA: Mart Laar- były premier: Johan Laidoner- słynny estoński generał, pierwszy człowiek, który pokonał Sowietów (w czasie wojny estońsko-bolszewickiej): Gerd Kanter- estoński dyskobol, rywal Polaków na olimpiadzie: Jürgen Zopp- estoński tenisista, obecnie nr 1 w Estonii: Erkki Nool- słynny estoński lekkoatleta: ŁOTWA: Valdis Zatlers- były prezydent Łotwy: Juris Kronbergs- łotewski pisarz: LITWA: Valdas Adamkus- były prezydent Litwy: Algirdas Brazauskas- były premier Litwy: 11. PRZYKŁADOWE ZDJĘCIA Z FINLANDII, ESTONII, ŁOTWY I LITWY: Kraje te posiadają piękne miejsca, szczególnie warte, odwiedzenia, są moim zdaniem stolica Estonii- Tallin i stolica Łotwy- Ryga, zachowała się tam architektura w stylu staroniemieckim i skandynawskim. Np. Ryga to przykład typowego Jugendstils (Niemieckiej Secesji). Łotwa i Estonia to państwa bardzo czyste i panuje tam duży porządek, w stolicach tych państw jest znacznie czyściej niż np. w Warszawie. Ryga to jedno z najczystszych stolic Europy, jak wynika z rankingu. Finlandia też jest ładna, ale nie zrobiła na mnie dużego wrażenia jeśli chodzi o zabytki i miasta, ale przyroda fińska jest piękna. Tallin w Estonii jest ZALEWANY przez Finów, Finowie żartobliwie nazywają Tallin- Tallsinki, bo wielu jest tam częściej niż w Helsinkach. Finowie kupują tam głównie alkohol i bawią się w Tallińskich kulbach. Szwedzi, Niemcy i Anglicy także bardzo często odwierdzają Tallin. Łotwa i Estonia cieszą się bardzo dużą popularnością w krajach Europy Północnej i Zachodniej. Ostatnio to popularne miejsca weekendowych wypadów Brytyjczyków. Zdjęcia z tych krajów, sprzed ok 7 lat: FINLANDIA: ESTONIA: ŁOTWA: LITWA: